Παιγνιοθεραπεία, Δραματοθεραπεία, Εικαστικό Παιχνίδι

Οι συνήθεις μέθοδοι ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιούνται στους ενήλικες, δεν είναι κατάλληλες για τα παιδιά. Το θεραπευτικό παιχνίδι απαντά στις ανάγκες του παιδιού με ψυχοσυναισθηματικά, ψυχοκοινωνικά  ή/ και μαθησιακά  προβλήματα για θεραπεία με μεθόδους και τεχνικές από τη  Δραματοθεραπεία, την Παιγνιοθεραπεία και το Εικαστικό παιχνίδι.

Το παιδί δεν είναι πάντα ικανό να εκφράσει με λόγια τα άγχη και τους φόβους του, ενώ παράλληλα δε συνεργάζεται στην εφαρμογή του ελεύθερου συνειρμού. Βρίσκεται πολύ κοντά, χρονικά, σε γεγονότα και περιστατικά κρίσιμα και καθοριστικά για τη δημιουργία νευρώσεων. Ένας δεύτερος αλλά εξίσου σημαντικός λόγος για τη δυσκολία στη συνεργασία, είναι η έλλειψη κινήτρου στο παιδί, καθώς τις περισσότερες φορές το αίτημα για θεραπεία είναι των γονιών και όχι δικό του.

Το κουκλοθέατρο, τα παιχνίδια ρόλων, το προβολικό παιχνίδι, το ψυχόδραμα, οι μάσκες, η μυθοπλασία,  οι θεραπευτικές κάρτες, το θεραπευτικό παραμύθι,  η ζωγραφική, το κολάζ, ο πηλός, η άμμος παιγνιοθεραπείας αποτελούν μερικές από τις τεχνικές και τις μεθόδους εμψύχωσης, εκπαίδευσης και ψυχοθεραπείας που εφαρμόζουμε στο χώρο μας και βοηθούν το παιδί να εξωτερικεύσει και να «ρηματοποιήσει» τα συναισθήματά του.

Δίνεται ένα βασικό σημείο εκκίνησης -μια λέξη, μια εικόνα, μια κίνηση, ένας ήχος-, ένα μέσο - χαρτί, πυλός, άμμος παιγνιοθεραπείας, κουκλόσπιτο, κουκλοθέατρο- κι ένας ορισμένος χρόνος, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στο άτομο να ενεργοποιήσει ένα κύκλωμα μεταξύ νου και σώματος και μια επικοινωνία  με το ασυνείδητο, κατάσταση που αποτελεί αυθεντική γλώσσα γνωριμίας και κατανόησης του ασυνείδητου εαυτού.

 ΔΡΑΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η Δραματοθεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας, λεκτική και μη λεκτική – θεωρητική και βιωματική προσέγγιση, ενεργητικού, ολοκληρωτικού χαρακτήρα, που επιφέρει θεραπευτική αλλαγή και βοηθά στην ολοκλήρωση, στην αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου με την σκόπιμη χρήση όλων των μορφών του θεάτρου δηλαδή την  κίνηση, μουσική, ήχους, φωνή, χορό, εικαστικά, παιχνίδι, παίξιμο ρόλων, κείμενα κ.α.

Το ψυχόδραμα ενεργοποιεί τις ψυχικές συγκρούσεις και λειτουργεί θεραπευτικά επιτρέποντας την κάθαρση και τη συνειδητοποίηση των στερεοτύπων κοινωνικών ρόλων που επαναλαμβάνουμε. Στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων λειτουργεί παιδαγωγικά αναπτύσσοντας τον αυθορμητισμό και την καλύτερη αντίληψη των άλλων και των σχέσεων που δημιουργούμε μαζί τους.  Ο εκάστοτε “πρωταγωνιστής” σκηνοθετεί μια σκηνή που θέλει να δουλέψει και επιλέγει τα άτομα που θα υποδυθούν τους ρόλους. Η σκηνή μπορεί να παιχτεί πολλές φορές και ο πρωταγωνιστής να πάρει και άλλους ρόλους εκτός του δικού του. Επίσης μπορεί να παιχτεί με παραλλαγές και να δοκιμαστούν διαφορετικές εκδοχές και τελικές εκβάσεις σύμφωνα πάντα με την επιθυμία του εκάστοτε “πρωταγωνιστή”. Με αυτόν τον τρόπο το ψυχόδραμα λειτουργεί θεραπευτικά.

Τα παιχνίδια ρόλων αφορούν στο παίξιμο ρόλων της καθημερινότητας και βοηθούν στην εκμάθηση πιο αποτελεσματικών τρόπων λειτουργίας, ανάληψης κάποιου συγκεκριμένου ρόλου και συνύπαρξης με τους άλλους. Η παιδαγωγική και εκπαιδευτική τους χρήση είναι πολύ σημαντική σε παιδιά, εφήβους, οικογένειες, σε ψυχικά πάσχοντες σε κοινωνικές δεξιότητες.

Στόχοι της δραματοθεραπείας είναι:

 

• ·      Η διερεύνηση του εσωτερικού κόσμου και η αυτογνωσία
• ·      Η βελτίωση διαπροσωπικών σχέσεων
• ·      Η αποτελεσματική επικοινωνία
• ·      Η απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων
• ·      Η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων
• ·      Η αίσθηση του «ανήκειν»
• ·      Η αναβίωση των σταδίων ψυχοκοινωνικής εξέλιξης
• ·      Η απόκτηση ικανότητας  συνδέσεων, αλλαγών & τροποποιήσεων

      

      Σε ποιους απευθύνεται :

1. Σε Παιδιά και  Εφήβους μέσα και έξω από εκπαιδευτικό πλαίσιο
2. Σε Ενήλικες
3. Σε Παιδιά, Εφήβους και Ενήλικες που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά θέματα (άγχος,   φοβίες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κ.α.), καθώς επίσης και σοβαρότερες Ψυχικές Διαταραχές (σε νοσηλευτικά πλαίσια και μη), εξαρτήσεις, κ.α.
4. Σε Ζευγάρια 
5. Σε Οικογένειες
6. Σε ομάδες ανθρώπων με κοινό προβληματισμό
7. Σε ομάδες ανθρώπων με κοινό εργασιακό περιβάλλον για βελτίωση επικοινωνίας και σχέσεων.

 ΠΑΙΓΝΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

 
Η παιγνιοθεραπεία αποτελεί μια ειδική μέθοδο θεραπείας πρόσφορη για τα παιδιά καθώς χρησιμοποιεί τον πλέον οικείο και αυθόρμητο τρόπο έκφρασης για το παιδί, το παιχνίδι. 

Το παιχνίδι παρέχει το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο θεραπευτής μπορεί εύκολα να αρχίσει τη συζήτηση με το παιδί και να διερευνήσει τα προβλήματά του.  Του δίνεται η δυνατότητα να εκφράσει μέσα από το  παιχνίδι τα συναισθήματα και τα προβλήματά του, όπως ακριβώς σε ορισμένα είδη θεραπείας οι ενήλικες εκφράζονται με το λόγο.

Μέσα από το παιχνίδι, το παιδί είναι ικανό να δημιουργήσει και να χρησιμοποιήσει ολόκληρη την προσωπικότητά του και μόνο όταν ένα παιδί είναι δημιουργικό, μπορεί και ανακαλύπτει τον εαυτό του. 

Το παιχνίδι είναι μια κεντρική εμπειρία του παιδιού, γι αυτό και αποτελεί μια δυναμική μορφή θεραπείας. Είναι μια δραστηριότητα η οποία δε σχετίζεται με υλικά και για αυτό δε λαμβάνει κανείς κέρδος από αυτήν. 

Το παιχνίδι ως διαδικασία έχει τα δικά του όρια στο χώρο και το χρόνο. 

Άμμος παιγνιοθεραπείας

Η Lowenfield είναι μια αγγλίδα ψυχαναλύτρια η οποία διαμόρφωσε μια τεχνική και παρατήρησε ότι τα παιδιά φτιάχνουν κόσμους που τους ορίζουν ως τον πλανήτη που ζούνε και δείχνουν τον τρόπο που βλέπουν τα πράγματα, αισθάνονται εύχονται αγαπάνε, μισούνε κλπ. Η διαδικασία αυτή φαίνεται να βοηθάει τα παιδιά να εκφράσουν ό, τι δεν εκφράζεται εύκολα, να κάνουν ορατό αυτό που είναι χαώδες και αόριστο. Αυτή η τεχνική είναι ιδιαίτερα βοηθητική σε παιδιά που δυσκολεύονται να παίξουν αλλά και σε παιδιά που παρουσιάζουν ακραίες συμπεριφορές

Θεραπευτικό παραμύθι.

Σύμφωνα με τον Jacques Salome, 1993, το γνωστό Γάλλο ψυχοθεραπευτή, οι ιστορίες προξενούν σε αυτόν που τις ακούει ένα ξύπνημα, μια συνειδητοποίηση γιατί  απευθύνονται κατευθείαν στο ασυνείδητο. Κινητοποιούν συνδέσεις με την προσωπική και οικογενειακή του ιστορία. Έτσι κάποιος μπορεί να συνδέσει τα γεγονότα και τις καταστάσεις της ιστορίας που ακούει με τον εαυτό του και να εισπράξει τον νόημα η το μήνυμα που περιέχει και αντιστοιχεί στη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής του ή σε κάτι που θέλει να πετύχει.

Αυτές οι συνδέσεις  επιτρέπουν να ενωθούν τα κομμάτια του πάζλ της ζωής του.  Θεραπεύουν το σύστημα, μετακινούν ή αλλάζουν τη σχέση που έχει βιωθεί με πόνο, επιδιορθώνουν σχέσεις συγκρουσιακές, προκαλούν αλλαγές στον τρόπο ζωής και πιο συχνά στον τρόπο του να υπάρχει κάποιος. 

Οι ιστορίες έχουν τη δύναμη να κινητοποιήσουν τα ασυνείδητο και τις αντιστάσεις του ατόμου, να δώσουν ερεθίσματα στη μνήμη και σε αυτά που ξεχάστηκαν και να προσφέρουν μια άλλη οπτική.

Η Alba Marcoli, παιδαγωγός και ψυχοθεραπεύτρια, που χρησιμοποιεί το παραμύθι ως μέσο ψυχοθεραπείας, παρατηρεί ότι μέσα από τα παραμύθια, βρίσκει χώρο αποδοχής ένα παιδικό πληγωμένο, κομμάτι του ενήλικα.

 ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Η εικαστική θεραπεία αποτελεί μορφή θεραπείας κατά την οποία η δημιουργία οπτικών ειδώλων, παρουσία ενός καταρτισμένου θεραπευτή, συμβάλλει στην εξωτερίκευση σκέψεων και συναισθημάτων, τα οποία ενδέχεται σε άλλη περίπτωση να μην εξωτερικεύονταν.